Conflict en verzoening onder de kerstboom
De decembermaand is elk jaar weer een indrukwekkende maand. Mensen geven er een emotioneel geladen betekenis aan die niet alleen voor vrede in huis zorgt. Het woord moeten zit ons in december vaak danig in de weg.
Het heilige moeten Het moet gezellig zijn. Er moet een kerstboom komen en daar moeten cadeautjes onder. Eerste kerstdag moeten we naar haar ouders, tweede kerstdag moeten we naar zijn ouders en oud en nieuw moeten we met de buren of vrienden vieren. Conflicten moeten zijn opgelost, want het nieuwe jaar ingaan zonder ruzies te hebben bijgelegd kan natuurlijk ook niet.
"Er zijn mensen die je willen omarmen omdat het Kerstmis is, maar er zijn ook mensen die je willen wurgen omdat het Kerstmis is" Robert Lynd Vrede op aarde! De kerstgedachte wordt regelmatig ingezet om ruzies bij te leggen. Daar is natuurlijk niets mis mee. 'Vrede op aarde' is een mooie aanleiding om een eerste stap te zetten in het oplossen van een conflict. Maar als het jouw kerstgedachte is dat anderen hun conflict moeten bijleggen, zou ik daar toch enkele vraagtekens bijzetten.
De belangrijkste reden om een geëscaleerd conflict op te lossen is het herstel van een waardevolle relatie tussen mensen of de balans in de groep waarvan zij deel uitmaken. Alleen betreft het hier een interventie door en voor jou of verzoening tussen partijen? Het is logisch dat de familie of een groep graag wil dat leden van die familie of groep een conflict oplossen; het beïnvloedt immers het functioneren en voortbestaan. Gevoelens van neutraliteit worden op de proef gesteld als de kemphanen medestanders zoeken en een achterban creëren om zich gesterkt te voelen in hun gelijk. Vaak veroorzaakt dit een uitbreiding en verharding van het conflict omdat meer mensen betrokken raken en zij niet voor elkaar willen onderdoen.
Welkom bij het kerstdiner Een kerstdiner waarbij partijen met elkaar worden geconfronteerd om zich te verzoenen (zoals op tv vaak gebeurt) is een hachelijke onderneming. Het risico is groot dat een van beiden niet komt opdagen waardoor de andere partij zijn gelijk haalt: "Zie je wel, het ligt niet aan mij!" Vervolgens voelt de organisator van het kerstdiner ernstige teleurstelling en projecteert deze gevoelens op de wegblijver, waardoor een nieuwe, maar dit keer 2 tegen 1 situatie ontstaat. Het conflict is nu geëscaleerd op andere gronden dan waar het oorspronkelijk over ging. Brei dat maar weer eens recht!
Een conflict moet eerst uitbranden Als een conflict nog geen duidelijke uitkomst heeft, is verzoening geen optie. Dus als partijen uit fatsoen voor de organisator komen opdagen, doen ze dat niet voor elkaar. Gegarandeerd zal het conflict dan als een veenbrand ondergronds doorbranden en op een zeker moment de halve hei doen oplaaien.
Voordat mensen tot verzoening kunnen overgaan, moet het duidelijk zijn dat er een winnaar en verliezer is en daarmee een nieuwe pikorde. Een andere voorwaarde om tot verzoening te willen overgaan, kan zijn dat een padstelling beiden blijvende schade oplevert en dat een oplossing beiden voordeel oplevert. Bijvoorbeeld omdat de groep hen er op aankijkt of omdat beiden er zelfs ziek van worden, en geestelijk of lichamelijk lijden onder de stress van het conflict.
Het gesprek Mochten de kemphanen nog niet in die mate aan een beëindiging van het conflict toe zijn dat ze elkaar in de armen vallen, dan is een gesprek noodzakelijk waar beiden zich in gekend voelen. Dat bereik je door onderstaande regels te hanteren.
- Scheid mensen van het probleem.
Dat iemand iets verkeerds heeft gedaan maakt die persoon nog niet tot een slecht mens. - Concentreer je op de onderliggende belangen en niet op de posities.
Als iemand heeft gelogen gaat het meestal niet om dat hij gelogen heeft, maar over het gevoel elkaar in de toekomst nog te kunnen vertrouwen. - Zoek naar oplossingen in wederzijds belang.
Beiden moeten iets aan een oplossing hebben en het moet hun oplossing zijn, niet wat de bemiddelaar of de groep wil. - Creëer zoveel mogelijk oplossingen alvorens een besluit wordt genomen.
Mensen zijn geneigd meteen een oplossing uit te werken. Zoek eerst eens naar meerdere oplossingen en kies dan die oplossing die voor beiden het beste werkt.
De Verzoening Troosten helpt de verliezer de wonden te likken en zich weer aan te sluiten, maar ook de winnaar heeft baat bij een verzoening. Zo voorkomt hij dat de groep hem de schuld geeft voor het wegblijven van de ander. Verzoening gebeurt alleen als de kans niet te groot is dat de ander een gebaar tot verzoening afwijst. Een bemiddelaar kan partijen daarbij helpen door de veiligheid te bieden die daarvoor nodig is. Zo helpen mediators – of bijvoorbeeld een wijze oom of tante – de conflictgenoten bij het herstellen van positief sociaal gedrag en door ze opnieuw een plaats in de groep te geven. Het helpt om ten overstaan van elkaar of de groep een duidelijk gebaar te maken van verzoening. Bijvoorbeeld door sorry te zeggen en het lichamelijk contact te herstellen door elkaar een hand geven of te omhelzen. Door samen iets positiefs te doen geeft dat een signaal aan elkaar en aan anderen dat het conflict is bijgelegd.
Fijne kerst! Jeroen Ketelaars Nederlands Conflictinstituut
|